پرونده‌ي ماه: قدرت، حقوق و دانش؛ آبان 1387



:: پيام مديركل يونسكو، كوئيچيرو ماتسورا به مناسبت روز جهاني فلسفه

 

:: «حق يا قدرت»، بزرگ‌ترين معماي فلسفي؛ دكتر غلامرضا اعواني

 

:: خرد، شناخت و آزادی؛ نگاهی به اندیشه های هایک؛ مسعود بُربُر

 

:: قدرت، حق و عقلانيت جمعي؛ دكتر عليرضا بهشتي

 

:: واردات اندیشه؛ فريبا خليلي‌زند

 

:: پایان حقوق، پایان سیاست؛ دكتر غلامرضا ذاکر صالحی

 

:: حق فقير نبودن؛ سعيد راعي

 

:: دانشِ ِِ معطوف به قدرت؛ مصطفي سيرم

 

:: علم، حقيقت و دموكراسى؛ دكتر حسين شيخ‌رضايي

 

:: غايت جامعه‌ي سياسي ارسطو؛ دكتر سید نعمت الله عبدالرحیم زاده

 

:: قدرت و حق انتخاب: تحليلي اخلاقي؛ دکتر سید محمد‌قاری سید‌فاطمی

 

:: دانش، قدرت و سوژه‌ي دکارتی؛ حسين کاجی

 

:: قدرت و حق- آگاهی ؛ عابد كانور

 

:: حق و قدرت بر حسب متن كانت: صلح پايدار؛ دكتر كريم مجتهدي

 

:: موضع متفكران اسلامي در باره‌ي «حق و قدرت»؛ دکتر مصطفی محقق‌داماد

 

:: رو به‌ سوی امید و شادی؛ دكتر مرتضي مرديها



 

فايل pdf پرونده‌ي شماره دو را دانلود كنيد


 لينك كمكي 1 / لينك كمكي 2 / لينك كمكي 3


«حق يا قدرت»، بزرگ‌ترين معماي فلسفي

 دکتر غلامرضا اعوانی

 

غلامرضا اعوانیموضوع حق و قدرت در هر دوره‌ای از تاریخ بشر طرفداراني داشته و به گونه‌هایی مختلف نمود یافته است و عده‌ای نيز در گذشته و حتی امروز از آن دفاع کرده‌اند. اما بنده قصد دارم به تفسیر متافیزیکی از حق و قدرت بپردازم. قدرت نوعی وجود و ایجاد است و آن‌چه عدم است قدرت ندارد و بین حق و قدرت برزخی است که اختیار و اراده در آن قرار دارد. منتها اراده در بین انسان و حیوان مشترک است و آن چه خاص انسان است و حیوان از آن بهره‌ای ندارد اختيار است...

ادامه نوشته

قدرت، حق و عقلانيت جمعي

دکتر عليرضا بهشتی

 

عليرضا بهشتيعنوان بحث من برمی‌گردد به قدرت، حق و عقلانیت جمعی. با توجه به فرصت كمي كه در اختیاردارم نمي‌توان به همه‌ي ابعاد بحث آن طور که شایسته و بایسته است پرداخت. به ناچار از برخی از مباحث به اختصار رد می‌شوم تا به بحث اصلی خود برسم. بنابراین از این‌که در برخی موارد به  اختصار به طرح مباحث مي‌پردازم، عذر‌خواهی می‌کنم  و امیدوارم در فرصت‌های آتي مباحث به صورت مکتوب ارائه شود و من در آن‌جا توضیحات بیشتری را ارائه خواهم کرد...


ادامه نوشته

قدرت و حق انتخاب: تحليلي اخلاقي

دکتر سید محمد‌قاری سید‌فاطمی

 

سید محمد‌قاری سید‌فاطمیدر ابتدا من سه مفهوم را توضیح می‌دهم. منظور من از قدرت به معنای حقوقی آن است و پیش از آن که بخواهم فلسفی بحث کنم از حقوق می‌گویم و این به معنی قدرت سیاسی  و سازمان یافته است که در حکومت متجلی می‌شود. حق  به معنای مدرنش و در آن چیزی که ما در کلاس‌های مبانی فلسفه حقوق بشر با فعل داشتن صرف می‌کنیم مد‌نظر است. تفاوت میان حق داشتن و حق بودن از دستاوردهای عصر روشنگری است که...


 
ادامه نوشته

حق و قدرت بر حسب متن كانت: صلح پايدار

 

دکتر کریم مجتهدی

 

کریم مجتهدیبنده از بحث ها بسیار بهره بردم و در این جلسه از یک تجربه‌ي شخصی آغاز می‌کنم. شاید در تجربه‌ي روزمره‌ي ما  و در تمام لحظات زندگی با موضوع حق روبرو هستیم. به طور طبیعی ما خود را محق می‌دانیم و در عین حال فاقد قدرت. چون می‌دانیم قدرتمند نیستیم، به عنوان انسان تفکر و تأمل می‌کنیم. این تأمل می‌تواند ناشی از ضعف باشد، پس به دنبال راه چاره می‌گردیم. اما مسأله‌ي ما مواجه با قدرت است نه خود آن...

ادامه نوشته

موضع متفكران اسلامي در باره‌ي «حق و قدرت»

دکتر مصطفی محقق‌داماد

 

مصطفي محقق‌داماداعلامیه‌ي حقوق بشر برای کنترل قدرت و تنظیم رابطه‌ي حق و قدرت در سال ١٩٤٨ به تصویب رسید. تا سال ١٩٧٠ نویسندگان اسلامی شروع به نوشتن مطالبی در تأیید این اعلامیه کردند و اعلام كردند كه با موازین اسلامی منافاتی نداشته و با آن منطبق است. اما از این سال به بعد نغمه‌ي جدیدی سروده شد که آیا اصلا اعلامیه‌ي حقوق بشر برای جهان اسلام مشروعیت دارد یا نه؟ زیرا آن را بدون دخالت کشورهای اسلامی تصویب کرده بودند...

ادامه نوشته

غايت جامعه‌ي سياسي ارسطو


«شهر عبارت است از تجمع قبايل و دهکدها به هدف زندگي و استقلال که اين همان چيزي است که ما آن را زندگي نيکبخت و زيبا مي‌ناميم.»( Politics,III, 1281a1) ارسطو با اين عبارت مختصر و کوتاه اما عميق خود، به وضوح جامعه‌ي سياسي را به صورت موجودي هدفمند تعريف مي‌کند. روشن است که ارسطو جامعه‌ي اساسي را به نحو غايت‌انگارانه‌اي تعريف مي‌کند و بنابر بيان وي، تجمع انساني در صورت برآوردن هدف خاصي مي‌تواند...

 
ادامه نوشته

علم، حقيقت و دموكراسى

دكتر حسين شيخ‌رضايي

 

علم، حقيقت و دموكراسىپروفسور فيليپ كيچر، استاد دانشگاه كلمبيا، در سال 1947 زاده شد. او دكتراى خود را در فلسفه / تاريخ و فلسفه علم از دانشگاه پرينستون گرفت و از شاخص‌ترين چهره‌هاى فلسفه علم معاصر به شمار مى‌آيد. كيچر كارهاى ارزشمندى در فلسفه عمومى علم (مثلاً در حوزه‌ي "توضيح علمى") انجام داده است. حوزه‌ي علايق او در سال‌هاى‌ اخير عمدتاً دربرگيرنده‌ي مباحث فلسفه زيست‌شناسى، مسائل اخلاقى و سياسى مربوط به تحقيقات علمى و هم‌چنين تعارض‌ها و تضادهاى علم و دين بوده است...


ادامه نوشته

قدرت و حق- آگاهی  

اعم از آن‌که شکل‌گیری قدرت را حاصل نوعی توافق پنهان تابعین با حاکمان یا نوعی تحکم برخلاف میل بر گروه اول بدانیم، می‌توان تمایلی ذاتی مبنی بر حفظ یکدستی و تلاشی پیگیر برای بسط سلطه را در ساختار قدرت تشخیص داد. این تمایل درونی اگرچه به هیچ وجه به قدرت سیاسی محدود نمی‌شود، در شکل سیاسی عینی‌ترین صورت خود را می‌یابد. قدرت سیاسی در چهره انضمامی‌اش...


ادامه نوشته

پيام مديركل يونسكو، كوئيچيرو ماتسورا به مناسبت روز جهاني فلسفه

20 نوامبر 2008 (30 آبان 1387)

 

امسال روز جهانی فلسفه به گرامیداشت شصتمین سالگرد اعلامیه جهانی حقوق بشر اختصاص یافته است.

اعلامیه مصوب سال 1948 نه تنها از نظر فلسفی اهمیتی ویژه دارد، بلکه بیانی بی‌قيد و شرط از جهان‌شمولی انسان و حقوق اوست. علاوه بر آن فرصتی فراهم می‌آورد تا...

ادامه نوشته

پایان حقوق، پایان سیاست

دكتر غلامرضا ذاکر صالحی

 

حقوق پاسدار و ضامن اجرای نظم عمومی و اخلاق حسنه است. این شاخه از دانش بشری، عمدتاً در دو قلمرو به تحدید و ضابطه‌مند نمودن قدرت مبادرت می‌کند. نخست: حقوق بین‌الملل عمومی و سپس حقوق اساسی. به این معنا که این دو رشته سر و کار بیشتری با مقوله‌ی سیاست دارند. در قلمرو نخست متأسفانه حقوق بین‌الملل از ضعف ضمانت اجرا رنج می‌برد و فاقد ابزارها و ساز و کارهای جزایی لازم است. هم‌چنین قدرت‌های بزرگ از خلاء‌های موجود بهره‌برداری نموده و سعی دارند ابتکارات مربوط به تأمین منافع ملی خود را...

ادامه نوشته

دانش، قدرت و سوژه‌ي دکارتی

حسين کاجی

 

اول. شايد كم‌تر متفكری ترديد داشته باشد كه با ظهور رنه دكارت، فيلسوف شهير فرانسوی، انقلابی اساسی در ساحت ذهنی و زبان انديشمندان ـ و كلاً جهان جديد ـ به وجود آمد. با «من» شناسنده دكارت بود كه جهان به دو شق، ذهن و عين و آن‌چه فراروی آن قرار دارد، تقسيم شد؛ ثنويتي تأثيرگذار فعاليت خود را آغاز كرد و بسياری از تجلياتی كه شاهد آن‌ها هستيم، از علم و تكنولوژی گرفته تا انواع و اقسام معارف ديگر، مستقيم و غير مستقيم از اين حادثه تأثير پذيرفتند...

ادامه نوشته

دانشِ ِِ معطوف به قدرت

    درباره نسبت دانش و قدرت با بهره گیری از مفهوم "خواستِ قدرت"

مصطفي سيرم


1. جوهر موجودات

اگر بپذيريم گفتار نتيجه را که جوهر و ذات همه موجودات و همه هستی، خواست قدرت است، دانش و آگاهی نيز همچون کنش يا حالتی از هستی، نوعی ظهور اين  خواست درونی تلقی خواهد شد.

نيچه "هر چه هست" را حيات زندگی می­نامد، هر چه هست خواستی درونی به سوی "بيش­ترشدن" و "خود افزونی" Self-enhancement) ) است. نه اين‌که خواست و ميلی به بيش­تر شدن دارد، خودش، اين خواست درونی است و اگر نبود...

ادامه نوشته

واردات اندیشه!

فريبا خليلي‌‌زند


پرسش از نسبت دانش، حقوق و قدرت، نه پرسشی است نو و نه از آن ِ ما، دیگری پرسیده است و ما هم در این پاسخ پی‌گیر دغدغه‌ی آن دیگری هستیم. پرسش دیگری را از نو می‌پرسیم و پاسخ‌هایی هم دست و پا می‌کنیم. و این هر دو به زودی فراموش می‌شوند، چه از آن ما نبوده‌اند، از بطن روزگار و دردهای ما برنیامده‌اند. از این رو شاید بتوان گفت...

ادامه نوشته

حق فقير نبودن

 

سعيد راعي

 

همه حق برخورداري از استانداردهاي كافي زندگي براي تندرستي و رفاه خود و خانواده اش از جمله خوراك، پوشاك، مسكن و مراقبت هاي پزشكي و خدمات اجتماعي لازم را دارد و در مواقع بيكاري، بيماري، نقص عضو، بيوگي، پيري و ساير موارد عدم معاش، در شرايط خارج از اختيار خود، حق برخورداري از تأمين را دارد.

(بند نخست از ماده 25 اعلاميه جهاني حقوق بشر)


اغلب وقتي درباره رابطه‌ي فقر و حقوق‌بشر سخن گفته مي‌شود به ماده 25 اعلاميه‌ي جهاني حقوق بشر استناد مي‌كنند و نشان مي‌دهند كه حقوق بشر پاسدار حق فقرا و حامي آنان است. از اين نظر، نهادهاي بين‌المللي در كنار دولت‌هاي ملي و جامعه‌ي جهاني موظف هستند تا...

ادامه نوشته

خرد، شناخت و آزادی؛ نگاهی به اندیشه های هایک

 

لاپلاس، رياضيدان و فيلسوف فرانسوى، معتقد بود كه اگر كسى بتواند در يك لحظه مكانِ تمام اتمهاى عالم را بداند و نيروهاى بينشان را بشناسد، خواهد توانست تمام رخدادهاى گيتى را تا ابد پيش‏بينى كند .بدین سان تحويل گرايى، به دليل اين كه امكان بيان رياضى رخدادها را فراهم مى‏كرد، و مشاهده را به امرى دقيق و شفاف بدل مى‏نمود، خيلى زود در ميان دانشمندان محبوبيت يافت. به زودى قواعد ديگرى بر مبناى معادله‏ى مقدس تحويل‏گرايى -"(الف) چيزى نيست جز مجموعه‏ى (ب)ها"- تدوين شد. در تمام اين موارد، عناصر سازنده‏ى موضوع مورد بررسى در درجه‏ى اول اهميت بودند و ...

ادامه نوشته

رو به‌ سوی امید و شادی

دکتر مرتضي مرديها  

مرتضي مرديهابرای سالروز فلسفه نوشتن یادداشتی راجع به جان استیوارت میل انتخاب بدی نیست، وقتی نگارنده او را یکی از بهترین فیلسوفان عصر جدید تلقی میکند. میل به جد برای من جذاب و دوست‌داشتنی بوده است و شاید رمز آن این است که میل چندان جذاب و دوست‌داشتنی نیست. منظورم این است که غالباً افراد به این سبب مجذوب می‌شوند که در شخصیتی اوصاف عجیب و ماجراجویانه و متفاوت و خاصی می‌بینند که همچون یک غذای پرچاشنی یکنواختی کسل‌کننده‌ی ذائقه را برهم میزند. برخی بزرگان و از جمله برخی فلاسفه...

ادامه نوشته