جواد حیراننیا
روایت شاگرد جان رالز از عقلانیت
پروفسور "توماس پاگ" فیلسوف اخلاق معاصر و استاد فلسفه دانشگاه ییل که تز دوره دکتری خود را با راهنمایی جان رالز گذرانده در یک تعریف عقلانیت را به معنی پیش بینی مناسب وسایل و ابزارهای لازم برای رسیدن به هدف میداند...
نعمت الله عبدالرحیم زاده
عقلانیت،
rationality، در برابر غیرعقلانی، non-rationality، یا ناعقلانیت، irrationality، دو مفهوم اساسی در
تعین هویت انسانی هستند به نحوی که آنچه برخوردار از عقلانیت باشد مقبول و انسانی
است و آنچه که غیرعقلانی یا دارای وجه غیرعقلانیت باشد خارج از هویت انسانی است.
از این عبارت واضح و روشن برای همه پیدا است که در عقلانیت سر و کار با تمام وجوه
شناخت و کردار انسان است و...
کوروش پورخسرو
برای
فوتبالیها، کلمهی سلطان فقط یک اسم را تداعی میکند: علی پروین. او را به
فرمانروایی بلامنازعش در تیم پرسپولیس میشناسند. او کسی بود که شاید بیشترین
افتخارات را برای تیم پرسپولیس به ارمغان آورد، اما همه میدانند که بنای این
افتخارات (همچون بنای خیلی از آثار تاریخی دیگر!) قربانیان زیادی گرفت. از
بازیکنانی که به خاطر سر تعظیم فرود نیاوردن در برابر ایشان به حق خودشان نرسیدند
تا کسانی که میتوانستند پرسپولیسیهایی آیندهدار در عرصهی مربیگری باشند اما به
دلیل تمایل سلطان به یکهتازی مجالِ عرض اندام پیدا نکردند...
مهدی خسروانی
عقلانیت، به مثابهی یک فضیلت، به خودی خود حاصل نمیآید و به آسانی نمیتوان آن را حفظ کرد و بدان پایبند بود؛ از این جهت شاید همانند همهی فضیلتهای دیگر باشد. به نظر میرسد هر فضیلتی در جا یا جاهایی با راحتطلبی، لذتطلبی، و ... در تعارض قرار میگیرد. به عبارتِ دیگر، اگر بخواهیم فضیلتی را به دست بیاوریم یا حفظ کنیم باید خود را برای مواجهه با دشواریها، ناخواستنیها، و تلخکامیهایی آماده کنیم...
محسن آزموده
«عاقل باش!» نهیب «فراخود» (سوپر اگو) به «خود» (اگو) هنگامی که در برابر کشش های فریبنده ی «نهاد» (اید) مسحور گشته و هر آینه ممکن است مسیر خطا را برگزیند. «عقل» در این تعبیر به معنای لغوی اش نیز نزدیک است: امساک و نگاه داری، همان بندی که بر پای اشتر کور هوس ها و امیال می زنند تا از ترکتازی و خودویرانگری اش باز دارند. اما عقل یا چنان که در فارسی «خرد» خوانده می شود، در طول تاریخ فکر بشری معانی گسترده تر و عمیق تری نیز یافته است، مهم تر از همه در تاریخ فلسفه...
مجید بیگلر
در منظومه فکری ماکس وبر، جامعه شناس آلمانی (1864-1920) نه امری پیشینی و استعلایی و انتزاعی که امری پسینی، عینی و انضمامی ست و مراد از آن صورت بندی رفتارهای بشری در جامعه ای است که انسان در آن زندگی می کند. عقلانی برای او هم چنین معنایی یگانه و بی همتا ندارد و جوامع گوناگون، در مکان و زمان های گوناگون می توانند شیوه های گوناگونی از عقلانیت را به کار ببندند...
جواد حیراننیا
در چهارچوب عقلانیت ارتباطی، کنشهای معطوف به تفاهم بر کنشهای معطوف به کنترل و استفاده ابزاری از افراد و اشیاء اولویت و ارجحیت دارند. هابرماس میگوید جایی که کنش ارتباطی دچار خلل شود، اساساً سه جایگزین برای آن وجود دارد که عبارتند از: کنش استراتژیک، قطع شدن کنش ارتباطی و گفتگوی مستدل به منظور پی بردن به اینکه ایراد کار کجاست...
جواد حیراننیا
انتخابهای ما بر اساس نوعی محاسبهگری صورت میگیرد. آیا در همه موارد بر اساس محاسبه سود و زیان دست به انتخاب میزنیم. آیا ممکن است هزینه انتخابی برای ما بالا باشد و دست به انتخاب آن بر اساس نوعی "عقلانیت" بزنیم. پاسخ به این پرسشها مستلزم بررسی انواع عقلانیت است...
شاهد طباطبایی
بسیار میگوییم ومیشنویم که مشکل فرهنگی ما نبود یا کمبود عقلانیت است. نشانههای آن هم آنچنان در رفتارهای روزمرهمان آشکار است که نیاز چندانی به نمونهآوردن نیست. گرچه رانندگیمان شاهکاری است که به هیچوجه قابل چشمپوشی نیست. البته هدف من از این نوشته اثبات این امر نیست بلکه با فرض بودن چنین مشکلی در پی رویکرد مثبتی هستم که بتواند راهی بجوید...
در این که با سال ها سپری کردن عمر در مدرسه و دانشگاه چیزهای بسیاری یاد می گیریم شکی نیست. با این حال اگر کمی بیشتر فاصله بگیریم از این بازی هر روزه ی درس خواندن و مدرک گرفتن، و کمی بیشتر سبک سنگین کنیم سنگینی زمان و هزینه ای که صرف می شود در نظام آموزشی از یک سو و...